babası sultan ıı. mahmud\'un vefatı üzerine, 1839 senesinde osmanlı hanedanından 31. hükümdar olarak devlet-i aliyye\'nin başına geçmiştir. osmanlı\'da demokratikleşme hareketlerinin ilk somut adımları olarak kabul edilen tanzimat ve ıslahat fermanlarını ilân eden padişahtır. fakat, devletin ekonomik ve siyasî erki onun son dönemlerinde tamamen avrupalı güçlerin eline geçmiştir.
ı. abdülmecid hükümdar olmadan kısa bir süre evvel, devlet-i aliyye ile ters düşen mısır valisi `kavalalı mehmed ali paşa`, nizip\'te osmanlı kara ordusunu mağlup etmiş, osmanlı donanması da kaptan-ı derya ahmed fevzi paşa tarafından mısır\'a kaçırılmıştı. böyle bir ahval ve şerait içerisinde yeni sultan, en başta avrupalı devletlerin gayri-müslim azınlıkları bahane ederek iç işlerine müdahale girişimlerini engellemek ve fransız ihtilâli ile ortaya çıkan bağımsızlık ve hak arayışı çabalarına cevap vermek amacıyla, başta mustafa reşid paşa olmak üzere bir grup devlet adamının öneri ve talepleri ile 3 kasım 1839 tarihinde (b:tanzimat fermanı)\'nı ilân etmiştir. gülhane parkı\'nda duyurulmasından mütevellit \"gülhane hatt-ı hümâyûnu\" veya gülhane hatt-ı şerifî olarak da bilinen bu fermanla, osmanlı uyruğundaki her ırk ve her dinden insana eşit haklar tanınacağı, can ve mal güveliğinde, malî yükümlülüklerde eşitlik sağlanacağı ve bütün bu hususların yasalarla teminat altına alınacağı bildirildi. (bkz: tanzimat fermanı)
tanzimat fermanı\'nın ilânının ardından dış sorunların çözümüne yönelen sultan abdülmecid, kavalalı mehmet ali paşa ile uzlaşmayı başarmış; 1841 senesinde imzalanan londra antlaşması\'yla da beş büyük avrupa devletine devlet-i aliyye\'nin istanbul ve çanakkale boğazları üzerindeki egemenliğini kabul ettirerek, devlet-i aliyye tarafından yabancı devletlerin savaş gemilerinin boğazlardan geçişine izin verilmeyeceğini bildirmiştir.
sultan abdülmecid döneminde, devletin bir türlü içerisinden çıkamadığı en büyük iç sorunu giderek büyüyen mâli açıklardı. devletin giderleri gelirlerinin çok üstünde olduğu için sürekli kâğıt para basılıyor, fakat bu durum da paranın gitgide değer kaybetmesine sebep oluyordu. bu duruma çözüm olarak sultan abdülmecid\'in harcamalarda kısıntı yapılmasını buyurması üzerine; devletin ödediği maaşlar indirilip, yüksek gelirli kesimin ödemekte olduğu vergiler artırılmıştır.
osmanlı devleti ekonomik sorunlarının çözümüyle uğraşırken, eflâk ve boğdan\'da başlayan ayaklanmalar üzerine rusya, `küçük kaynarca antlaşması` ile elde ettiği haklara dayanarak osmanlı\'dan bir dizi taleplerde bulunmuş, fakat devlet-i aliyye, haklı olarak çıkarlarına hayli ters düşen bu talepleri kabul etmeyince eflâk ve boğdan\'da rus işgâli başlamıştır. bunun üzerine patlak veren savaşta, osmanlı ordusu karada ruslara karşı üstünlük sağlamış, fakat deniz savaşlarında direnç gösterememiş ve osmanlı donanması sinop\'ta ruslar tarafından imha edilmiştir. rus donanmasının londra antlaşması maddelerini hiçe sayıp boğazlar üzerinden akdeniz\'e inmesine karşı koyabilecek bir osmanlı donanma gücü kalmayışı, ingiltere ve fransa\'nın çıkarları gereği osmanlı\'nın yanında ruslara karşı savaşa girmelerine sebep olmuştur. osmanlı-rus savaşı, ingiltere ve fransa\'nın osmanlı lehine savaşa müdahil olmasıyla birlikte kırım\'a kaymıştır. savaşta sivastopol limanı\'nı kaybedecek olan rusya, barış istemek durumunda kalacaktır.
kırım savaşı\'nda ekonomisi iyiden iyiye bozulan devlet-i aliyye, 1856 yılında ilk dış borcunu savaş nedeniyle yakınlaştığı ingiltere ve fransa devletlerinden almıştır. mısır\'dan alınan yılllık vergi ve devletin gümrük vergileri alınan borçlara teminat olarak gösterilmiştir. fakat, ingiltere ve fransa\'nın sultan abdülmecid ve osmanlı devleti\'nden çok daha fazla talebi olmuştur. bu iki devletin taleplerini hem bir nebze olsun karşılamak, hem de bir bir nebze olsun bastırmak için, dönemin sadrazamı mehmed emin ali paşa tarafından, avrupa\'nın büyük devletlerinin arzuları doğrultusunda hazırlanan, osmanlı topraklarında yaşayan hristiyanların vergi ve askerlik yükümlülüklerini hafifleten ıslahat fermanı (ıslahat hatt-ı hümâyûnu) ilân edilmiştir. ıslahat fermanı hükümleri, tanzimat fermanı\'na nazaran osmanlı devleti iradesinde olmamıştır. sultan abdülmecid, devlet-i aliyye\'nin ekonomik ve siyasî anlamdaki bağımsızlığını kaybetmesine yol açacak bu malî ve hukuksal uygulama dizisiyle, kendinden sonra gelecek padişahların siyasî erkini tamamen avrupalı büyük güçlerin eline vermiştir. (bkz: ıslahat fermanı)
tanzimat fermanından sonra yürürlüğe giren ıslahat fermanı, osmanlı toplumunda büyük bir hayal kırıklığına yol açmıştır. devletin farklı yerlerinde çeşitli huzursuzluklar ve ayaklanmalar baş göstermiştir. bu ayaklanmalardan farklı olarak, suriye, eflâk, boğdan ve karadağ\'da bağımsızlık istekleri doğrultusunda çıkan ayaklanmaların yaşandığı bir süreçte abdülmecid hayatını kaybetmiştir.
sultan abdülmecid, saltanatı döneminde babası ıı. mahmud\'un inkılâpçı devlet politikasını sürdürmüştür. eğitim ve hukuk alanında birçok yenilik yapılmıştır; farklı alanlarda eğitim veren okullar açılmış, encümen-i daniş, yani bilimler akademisi kurulmuştur. abdülmecid döneminde ilk modern ceza yasası hazırlanmış, ticaret meclisleri ve karma ticaret mahkemeleri kurulmuştur. yaşamboyu olan askerlik hizmetinin süreli hâle getirilmesi de onun döneminde yasalaştırılmıştır.
ı. abdülmecid hükümdar olmadan kısa bir süre evvel, devlet-i aliyye ile ters düşen mısır valisi `kavalalı mehmed ali paşa`, nizip\'te osmanlı kara ordusunu mağlup etmiş, osmanlı donanması da kaptan-ı derya ahmed fevzi paşa tarafından mısır\'a kaçırılmıştı. böyle bir ahval ve şerait içerisinde yeni sultan, en başta avrupalı devletlerin gayri-müslim azınlıkları bahane ederek iç işlerine müdahale girişimlerini engellemek ve fransız ihtilâli ile ortaya çıkan bağımsızlık ve hak arayışı çabalarına cevap vermek amacıyla, başta mustafa reşid paşa olmak üzere bir grup devlet adamının öneri ve talepleri ile 3 kasım 1839 tarihinde (b:tanzimat fermanı)\'nı ilân etmiştir. gülhane parkı\'nda duyurulmasından mütevellit \"gülhane hatt-ı hümâyûnu\" veya gülhane hatt-ı şerifî olarak da bilinen bu fermanla, osmanlı uyruğundaki her ırk ve her dinden insana eşit haklar tanınacağı, can ve mal güveliğinde, malî yükümlülüklerde eşitlik sağlanacağı ve bütün bu hususların yasalarla teminat altına alınacağı bildirildi. (bkz: tanzimat fermanı)
tanzimat fermanı\'nın ilânının ardından dış sorunların çözümüne yönelen sultan abdülmecid, kavalalı mehmet ali paşa ile uzlaşmayı başarmış; 1841 senesinde imzalanan londra antlaşması\'yla da beş büyük avrupa devletine devlet-i aliyye\'nin istanbul ve çanakkale boğazları üzerindeki egemenliğini kabul ettirerek, devlet-i aliyye tarafından yabancı devletlerin savaş gemilerinin boğazlardan geçişine izin verilmeyeceğini bildirmiştir.
sultan abdülmecid döneminde, devletin bir türlü içerisinden çıkamadığı en büyük iç sorunu giderek büyüyen mâli açıklardı. devletin giderleri gelirlerinin çok üstünde olduğu için sürekli kâğıt para basılıyor, fakat bu durum da paranın gitgide değer kaybetmesine sebep oluyordu. bu duruma çözüm olarak sultan abdülmecid\'in harcamalarda kısıntı yapılmasını buyurması üzerine; devletin ödediği maaşlar indirilip, yüksek gelirli kesimin ödemekte olduğu vergiler artırılmıştır.
osmanlı devleti ekonomik sorunlarının çözümüyle uğraşırken, eflâk ve boğdan\'da başlayan ayaklanmalar üzerine rusya, `küçük kaynarca antlaşması` ile elde ettiği haklara dayanarak osmanlı\'dan bir dizi taleplerde bulunmuş, fakat devlet-i aliyye, haklı olarak çıkarlarına hayli ters düşen bu talepleri kabul etmeyince eflâk ve boğdan\'da rus işgâli başlamıştır. bunun üzerine patlak veren savaşta, osmanlı ordusu karada ruslara karşı üstünlük sağlamış, fakat deniz savaşlarında direnç gösterememiş ve osmanlı donanması sinop\'ta ruslar tarafından imha edilmiştir. rus donanmasının londra antlaşması maddelerini hiçe sayıp boğazlar üzerinden akdeniz\'e inmesine karşı koyabilecek bir osmanlı donanma gücü kalmayışı, ingiltere ve fransa\'nın çıkarları gereği osmanlı\'nın yanında ruslara karşı savaşa girmelerine sebep olmuştur. osmanlı-rus savaşı, ingiltere ve fransa\'nın osmanlı lehine savaşa müdahil olmasıyla birlikte kırım\'a kaymıştır. savaşta sivastopol limanı\'nı kaybedecek olan rusya, barış istemek durumunda kalacaktır.
kırım savaşı\'nda ekonomisi iyiden iyiye bozulan devlet-i aliyye, 1856 yılında ilk dış borcunu savaş nedeniyle yakınlaştığı ingiltere ve fransa devletlerinden almıştır. mısır\'dan alınan yılllık vergi ve devletin gümrük vergileri alınan borçlara teminat olarak gösterilmiştir. fakat, ingiltere ve fransa\'nın sultan abdülmecid ve osmanlı devleti\'nden çok daha fazla talebi olmuştur. bu iki devletin taleplerini hem bir nebze olsun karşılamak, hem de bir bir nebze olsun bastırmak için, dönemin sadrazamı mehmed emin ali paşa tarafından, avrupa\'nın büyük devletlerinin arzuları doğrultusunda hazırlanan, osmanlı topraklarında yaşayan hristiyanların vergi ve askerlik yükümlülüklerini hafifleten ıslahat fermanı (ıslahat hatt-ı hümâyûnu) ilân edilmiştir. ıslahat fermanı hükümleri, tanzimat fermanı\'na nazaran osmanlı devleti iradesinde olmamıştır. sultan abdülmecid, devlet-i aliyye\'nin ekonomik ve siyasî anlamdaki bağımsızlığını kaybetmesine yol açacak bu malî ve hukuksal uygulama dizisiyle, kendinden sonra gelecek padişahların siyasî erkini tamamen avrupalı büyük güçlerin eline vermiştir. (bkz: ıslahat fermanı)
tanzimat fermanından sonra yürürlüğe giren ıslahat fermanı, osmanlı toplumunda büyük bir hayal kırıklığına yol açmıştır. devletin farklı yerlerinde çeşitli huzursuzluklar ve ayaklanmalar baş göstermiştir. bu ayaklanmalardan farklı olarak, suriye, eflâk, boğdan ve karadağ\'da bağımsızlık istekleri doğrultusunda çıkan ayaklanmaların yaşandığı bir süreçte abdülmecid hayatını kaybetmiştir.
sultan abdülmecid, saltanatı döneminde babası ıı. mahmud\'un inkılâpçı devlet politikasını sürdürmüştür. eğitim ve hukuk alanında birçok yenilik yapılmıştır; farklı alanlarda eğitim veren okullar açılmış, encümen-i daniş, yani bilimler akademisi kurulmuştur. abdülmecid döneminde ilk modern ceza yasası hazırlanmış, ticaret meclisleri ve karma ticaret mahkemeleri kurulmuştur. yaşamboyu olan askerlik hizmetinin süreli hâle getirilmesi de onun döneminde yasalaştırılmıştır.