Mithat Erdal ismi Türkiye’de özellikle Tarsus’ta yaşanan gizemli bir olayla birlikte hafızalara kazındı. Kendisi bir polis memuruydu ve tarihi eser kaçakçılığı ile ilgili çalışmalarda görev aldığı biliniyor. Ancak 2012 yılında yaşanan şüpheli ölümü, birçok insanın aklında soru işaretleri bıraktı. Resmi kayıtlara göre kendi silahından çıkan kurşunla hayatını kaybettiği söylense de, bu olayın bir “kaza” değil bir susturma girişimi olduğu yönünde iddialar ortaya atıldı. Eşi Sibel Erdal da yıllar boyunca bu konunun peşini bırakmadı ve dosyanın yeniden açılması için üst makamlara başvurular yaptı.

Ölümünden birkaç yıl sonra Tarsus’ta olağanüstü güvenlik önlemleriyle yürütülen gizemli kazılar başladı. Bu kazıların Mithat Erdal’ın ölümüyle bir şekilde bağlantılı olabileceği iddia edildi. Bölgedeki evlerin değerinin bir anda artması, yapılan kazılardan kamuoyuna somut bilgi verilmemesi, olayın gizemini daha da artırdı. Ekşi Sözlük ve farklı platformlarda bu olay sık sık tartışıldı; kimileri onun sistemin kurbanı olduğunu, kimileri ise daha büyük bir sırrın üzerinin örtüldüğünü dile getirdi.

Bugün hâlâ Mithat Erdal’ın ölümü tam anlamıyla aydınlatılmış değil. Ancak adı, Türkiye’nin yakın dönem gizemlerinden biri olan Tarsus kazılarıyla birlikte anılmaya devam ediyor. Onu hatırlayanlar için, adalet arayışının sembolü ve gizemli bir hikâyenin merkezinde yer alan bir isim olarak hafızalarda yaşıyor.(AI)

Kısa yol haritası: 1) Uygunluk: Sektörünüz, iliniz ve işletme yapınız destek kapsamına giriyor mu? 2) Proje tasarımı: Pazar analizi, kapasite, nakit akışı, geri ödeme süresi ve riskler net mi? 3) Evrak: Tapu/ruhsat/imar, vergi-SGK yazıları, bilanço, imza sirküleri, mesleki yeterlik, yerleşim planı ve teknik şartnameler hazır mı? 4) Fiyat araştırması: Usule uygun en az üç proforma, marka-model karşılaştırması, teknik eşdeğerlik tabloları. 5) Finansman: Eş finansmanınızı nasıl koyacaksınız—banka yazısı, kredi ön onayı, özkaynak dekontu? 6) Başvuru: Online sistem + fiziki dosya; numaralandırma, imza-kaşe, indeks. 7) Değerlendirme: Teknik/mali inceleme, puanlama, sahada doğrulama. 8) Sözleşme ve satın alma: Şeffaf alım, teslim-montaj, ödeme belgeleri, fotoğraf ve görünürlük. 9) Ödeme talebi ve denetim: Faturalar, banka dekontları, sigorta, garanti, seri numaraları, yerinde kontrol. Ana tavsiye: Kapsamı abartmayın; tamamlayabileceğiniz ölçeği seçin. Takvim ve nakit akışına sadık kalın; bu iki parametre, hibeyi gerçekten “almanın” anahtarıdır.

Hibe muhasebesi sık sorulur çünkü yanlış sınıflandırma ileride denetimde sorun çıkarır. Prensip: Yatırım amaçlı hibeler, ilgili varlığın maliyetine doğrudan gelir yazılmaz; TMS/TFRS perspektifinde “ertelenmiş gelir” yaklaşımı yaygındır. Uygulama adımları: (1) Hibe taahhüdü kesinleştiğinde koşullu gelir olarak izleme; (2) Harcama gerçekleştikçe uygun kısım için ertelenmiş gelir hesabı (gelecek döneme yayılacak gelirler) açma; (3) Varlığın amortismanı ayrıldıkça, hibeye isabet eden payı sistematik olarak gelirleştirme; (4) Nakit tahsilat ve kur farklarını ayrı takip; (5) Uygun olmayan kalemleri (KDV, ikinci el vb.) kesinlikle hibeyle ilişkilendirmeme. Proje bazlı alt hesaplar (inşaat, makine, danışmanlık) tutmak; satın alma dosyasıyla (teklif, mukayese, sözleşme, fatura, teslim tutanağı, seri no) uyum kontrolü yapmak şart. Ayrıca görünürlük giderleri ve danışmanlık gibi uygun hizmet kalemleri için ayrı masraf merkezleri açmak denetimi kolaylaştırır. Vergi boyutunda teşvik istisnalarını mali müşavirle önceden planlayın.

Geçmiş yıl tecrübesi 2025 için paha biçilmezdir. 2024 çağrılarından çıkan dersler: (1) “Son hafta” sunulan dosyalar teknik hata oranı yüksek olduğu için elenir; (2) Aşırı iyimser fiyatlarla yazılan bütçeler satın alma aşamasında tutmayıp projeyi kilitler; (3) Enerji verimliliği ve çevre yatırımları ek puan getirdiği için kazanımlar burada yoğunlaşır; (4) Denetimde görünürlük ve kayıt düzeni (fatura, sevk, montaj foto, seri numarası) eksiksiz olmayan projeler geri ödemede gecikir. 2024’te kabul gören projelerin ortak paydası; yerel pazar bağlantıları (alım sözleşmesi/niyet mektubu), gerçekçi kapasite ve iyi hazırlanmış iş akışıydı. 2025’e girerken aynı yaklaşımı büyütmek yerine “optimize etmek” daha güvenli: kapasiteyi piyasa talebiyle oranlamak, bakım-onarım ve yedek parça bütçesini ihmal etmemek, eğitim/danışmanlık kalemini proses başlangıcına koymak. Kısacası 2024’ten öğren: basit, uygulanabilir ve denetlenebilir projeler kazanır.

2025 başvuru döneminde dikkat edilmesi gereken sıraya odaklanın: 1) Fikir eskizi → 2) Ön fizibilite → 3) İzin/ruhsatların tetiklenmesi → 4) Teklif ve teknik şartnameler → 5) İş planı ve finansman teyidi → 6) Online başvuru ve fiziki dosya. Zaman yönetimi kritiktir; çağrı açılır açılmaz teklifleri toplamaya başlamak gerekir çünkü tedarikçilerin usule uygun proforma hazırlaması zaman alır. 2025’te dijitalleşme, izlenebilirlik ve enerji verimliliği temaları artı puan getirir; projeye sensör, veri kayıt, ERP/soğuk zincir izleme gibi unsurlar eklemek fark yaratır. Başvuru dosyasında en çok puan kaybettirenler: Gerçekçi olmayan satış projeksiyonları, eksik yerleşim planları, ruhsat- tapu uyumsuzlukları, aynı marka/model için rekabetçi olmayan teklifler. Basit ama etkili püf noktası: Gantt zaman planında inşaat–mekanik–elektrik–teslim–ödeme takvimini birbirine kilitleyin; nakit akışınızla uyumu denetleyin. Başvuru gününde sürpriz yaşamamak için her pdf’in imza/kaşe ve sayfa bütünlüğünü kontrol edin.

“Şartlar” denince yalnızca başvuru sahibinin uygunluğu değil, projenin çevresel- teknik- mali koşulları da gündeme gelir. Çevresel: Atık yönetimi, gürültü, su-enerji verimliliği; gerekiyorsa ÇED/ÇED Gerekli Değildir, çevre izinleri. Teknik: Kapasite seçimi pazar talebiyle tutarlı olmalı; makine-ekipman için teknik şartname, yerleşim planı, iş akış şeması bulunmalı. Mali: Eş finansman kanıtı (banka yazısı/öz kaynak), KDV dışı uygun harcamaların planı, fiyat araştırması ve üç teklifler. İdari: Şirket kuruluş ve imza sirküleri, vergi- SGK borcu yoktur yazıları, tapu/ruhsat/imar uygunluğu. Proje ekibi: Mesleki yeterlik belgesi, mühendis/usta kadrosu, tedarikçi referansları. Şartları kontrol etmek için pratik bir yöntem: Çağrı rehberindeki “uygunluk checklist”ini Excel’e döküp her maddeye kanıt dökümanı linkleyin. Böylece dosya derli toplu olur, değerlendirme sırasında puan kaybı yaşamazsınız. Şartlara erken uyum, son dakika telaşını ve ret riskini ciddi azaltır.

Hibe oranlarını tek cümleyle arayan çok, ama gerçek yanıt “koşula bağlıdır.” Oran; sektör (hayvancılık, işleme-pazarlama, kırsal turizm vb.), coğrafya, genç/kadın girişimci olup olmadığınız ve proje türünüz (yeni tesis/modernizasyon/enerji entegrasyonu) gibi değişkenlere göre belirlenir. Strateji: Kendi projeniz için “en kötü–en iyi” iki oranla modelleme yapın. Örneğin ％X ve ％Y iki farklı eş finansman varsayımıyla yatırımınızın geri ödeme süresini, iç verim oranını (IRR) ve nakit açıklarını hesaplayın. Unutmayın, bazı kalemler (görünürlük, proje hizmetleri) uygun; bazıları (ikinci el, KDV, arsa) genelde uygun değildir—bu da efektif hibe oranınızı fiilen düşürebilir. Hibe oranını “psikolojik konfor alanı” olarak değil, risk yönetimi parametresi olarak görün: Banka teminatı, peşin ödemeler, kur ve fiyat farkı riskleri için yedek bütçe ayırın. Son söz: Oran peşinde koşmaktan çok, kusursuz satın alma dosyası ve güçlü iş planı çoğu zaman sonucu belirler.

Aynı arama niyeti çoğu zaman şu soruları kapsar: “Bu yıl hibe oranı ne, taban-tavan bütçe kaç, yeni açılan kalem var mı?” En iyi yaklaşım: Projenizi üç senaryo ile modelleyin—temel (minimum kapsam), orta (hedef kapsam), ileri (ek çevresel/teknolojik iyileştirmeler). Her senaryoda nakit akışı, özkaynak ihtiyacı, banka teminatı ve kur riskini hesaplayın. 2025’te tedarik zinciri dalgalanmaları görülebileceği için birim fiyatlara ％10-15 esneklik payı bırakmak mantıklı. Ayrıca, kadın/ genç girişimci ve dağlık alan öncelikleri hâlâ önemli; eğer bu kapsama giriyorsanız mutlaka belgelendirin. Proje anlatısında “neden şimdi?” sorusunu rakamla cevaplayın: pazar büyüklüğü, sözleşmeli alıcı, enerji tasarrufuna dayalı geri ödeme süresi, verim artışı yüzdesi. Değerlendiriciler, teknik uygunlukla birlikte finansal gerçekçiliğe bakar. Son aşama: Görünürlük kuralları, marka/etiketleme ve izlenebilirlik (parti/lot takip, sensör/veri kayıt) kurgusunu eklemeyi unutmayın; denetimde puan kazandırır.

“tkdk hibeleri 2025” arayanların odağı, o yılın çağrı takvimi, bütçe dağılımı ve hangi alt tedbirlerin açıldığıdır. Yol haritası şöyle kurulmalı: 1) Resmi duyurular görünce sektöre özel rehberi indir, 2) Takvimde başvuru kapılarını ve ön-kayıt süreçlerini not et, 3) Proje fikrini “asgari-azami bütçe, hibe oranı aralığı, puan kriterleri, gelir projeksiyonu” ekseninde hızlıca taslakla. 2025 özelinde dikkat edilmesi gerekenler: Yeşil dönüşüm (enerji verimliliği, atık su/atık ısı geri kazanımı, güneş-biyogaz entegrasyonu), gıda güvenliği ve izlenebilirlik (HACCP, soğuk zincir, otomasyon), kırsal turizmde deneyim temelli konseptler (agro-eko turizm, yöresel ürün atölyeleri). Hazırlık önerisi: Tedarikçilerden güncel proforma teklifleri erkenden al, metraj-keşifleri bağımsız bir mühendisle doğrulat, izin/ruhsat süreçlerini başlat (imar, çevre, işletme). 2025 çağrıları yoğun rekabetlidir; bu yüzden “küçük ama tamamlanabilir” yatırımlar genelde daha yüksek başarı şansı yakalar. Son olarak satın alma rehberine birebir uyum, reddin önüne geçer.

Hibe şartları üç ana başlıkta okunur: başvuru sahibi, proje türü ve harcamaların uygunluğu. Başvuru sahibi için tipik şartlar; Türkiye’de kayıtlı KOBİ ölçeği, ilgili NACE kodu, vergi/SGK borcu olmaması, daha önce benzer desteklerde kara listeye düşmemiş olmak. Proje türünde; desteklenen sektör (ör. süt/sığır, kanatlı, kırmızı et işleme, meyve-sebze işleme, balıkçılık, kırsal turizm, yenilenebilir enerji entegrasyonu gibi) ve coğrafi uygunluk belirleyicidir. Uygun harcamalar; yeni makine-ekipman, inşaat/modernizasyon, proje görünürlüğü, hizmet alımı (mühendislik, danışmanlık) kalemleridir; arsa alımı, ikinci el ekipman, KDV gibi kalemler genelde uygun değildir. Şartların satır arası: Proje büyüklüğü gerçek nakit gücünüzle uyumlu olmalı; eş finansmanınızın banka teyidi veya öz kaynak kanıtı sunulmalı. Genç/kadın girişimci, dağlık alan veya çevresel iyileştirme gibi öncelikler puan kazandırır. Son olarak, çağrı rehberi yayımlandığında “uygunluk kontrol listesi” ile madde madde kendinizi test etmek büyük fark yaratır.