jean paul sartre - omü sözlük
ikinci dünya savaşı yıllarının siyasi durumunu düşünün. faşistlerin gücü artıyordu ve dünya büyük bir yıkımın tehdidi altındaydı. hiçbir yerde düzen kalmamıştı. toplumun dokusu kopmuştu ve insanlar anlam, güvenlik, yasal vatandaşlığın rahatlığı ve medeniyetin temel olanakları gibi insani olgulardan tamamen uzaklaşmışlardı. bunun yerine, insanlar öldürülüyor, hükümetler kafalarına göre kurallar koyuyor, sokağa çıkma yasakları geliyor ve nihayetinde insan hakları diye bir şey ortada kalmıyordu. bunu en derinden yaşayan sartre, her şeyin delilik olduğu sonucuna varmaya karşı koyamadı ve bu yaşadıklarının tamamen anlamsız ve gerekçesiz olduğunu kuvvetli bir şekilde düşünmeye başladı.

savaş esnasında tüm bu yaşadıklarından tanrısız, anlamsız bir evrende yaşıyoruz fikrini güçlü bir şekilde ortaya çıkarır ki tüm anlamların, tüm değerlerin, insanlardan geldiğini söyler. işte bu sartre'nin kendi deyimiyle, "özgür olmaya mahkumuz." cümlesinin açıklamasıdır. sartre'nin da belirttiği gibi, harekete geçmekte özgür olduğumuz, dünyayı değiştirmekte özgür olduğumuz ve dolayısıyla olduğu gibi dünyadan sorumlu olduğumuz konusundaki ısrarı bence gayet yerindedir.

bununla da kalmaz insanın sorumluluğundaki seçimlerin doğal olaylara dahi etki ettiğini söyler. depremler aracılığıyla şehirlerini yok eden insandır der. gerçekten de öyle değil mi? doğal bir afet olan deprem olduğunu bile bile bunun önlemini almayarak doğayı katledip temelsiz binalar yaparsan bu insanlığın sorumluluğundaki bir problemdir. insanların olmadığı bir dünyada, depremin hiçbir önemi yoktur: sadece anlamsız bir madde karışıklığıdır. deprem insanın hırsı ve arzusu ile bir felakete dönüşür.

tüm bunların ışığında sartre, varoluşun akışkanlığını kabul etmemiz ve yeni bakış açıları ve fikirler yaratmamız için bizi teşvik eder. hayatın önceden belirlenmiş bir mantığının olmadığı ve kendi içinde bir anlam taşımadığı düşüncesi bizi geleneğin ve alışılageldik düzenin baskısından kurtaran müthiş bir rahatlama sunabilir. ebeveynlerin ve toplumsal etkilerin üstümüze basıp geçebildiği özellikle ergenlik döneminde ve bir değişiklik yapmak için zamanımızın hala olduğunu ama az kaldığını fark etmeye başladığımız orta yaşların karanlık dönemlerinde sartre'nin düşünceleri bizim için özellikle faydalı olabilir.