yenilik doğuran haklar

* bir hukuki durumu sona erdirip veyahut da değiştirip yeni bir hukuki durum ortaya çıkaran haklardır.
kural olarak hak sahibi tarafından tek taraflı bir irade beyanıyla kullanılır ve irade beyanının karşı tarafa ulaşması ile hukuki sonuçlarını doğurur.

(b:1.) (i:kurucu yenilik doğuran haklar)
hak sahibi tarafından kullanılması halinde yeni bir hukuki durumun kurulması sonucunu doğururlar.
örneğin; küçük tarafından yapılan hukuki işleme muvafakat beyanı.

(b:2.) (i: değiştirici yenilik doğuran haklar)
kullanılmaları halinde mevcut hukuki ilişki ortadan kalkmaz fakat hukuki ilişkide bir değişiklik söz konusu olur.

(b:3.) (i: bozucu yenilik doğuran haklar)
hak sahibi tarafından kullanılmaları halinde mevcut olan hukuki ilişkiyi ortadan kaldırır.
* dava açmak suretiyle kullanılan bozucu yenilik doğuran haklara örnek olarak boşanma hakkı verilebilir.

hukukun yaratıcı yüzü. adından da anlaşılacağı gibi, mevcut bir hukuki durumu değiştiren, ortadan kaldıran ya da yeni bir durum yaratan haklardır. genelde bir sözleşmenin feshinde, iptalinde veya devrinde karşımıza çıkar.

örneğin, bir kira sözleşmesini tek taraflı feshetme hakkı buna güzel bir örnek olabilir. bu hak kullanıldığında, mevcut kira ilişkisi sona erer ve taraflar arasında yeni bir hukuki durum ortaya çıkar. ya da bir alacağın devredilmesi durumunda, borç ilişkisi yeni bir taraf üzerinden yeniden şekillenir.

bu hakların en dikkat çekici yönü, kullanılmadığı sürece pasif bir şekilde var olmalarıdır. yani, kullanıldığı anda hukuki sonuç doğururlar. bu yüzden dikkatli ve bilinçli bir şekilde kullanılmaları gerekir.

özetle; yenilik doğuran haklar, hukukun dinamik yapısını ve sürekli değişime açık doğasını gösteren önemli bir kavramdır. bir hakkın sadece var olması değil, nasıl ve ne zaman kullanılacağı da büyük önem taşır.